بیان هنری بخشی از خاطرات جمعی هر جامعه و تاریخ پس از آن است. در ژاپن داستان های مصور که «مانگا» نامیده می شود وسیله ای قدرتمند برای نفوذ در خرده فرهنگ های رایج است و به عنوان یک سرگرمی فرهنگی مهم عمل می کند. مانگاهای ژاپنی سابقه ای طولانی دارد و مشخصاً در دهه 1900 با هنرمندی به نام کیتازاوا راکوتن آغاز شد که برای اولین بار از کمیک استریپ در روزنامه های اولیه آمریکایی الهام گرفت. یکی از ژانرهای این هنر، تاریخ است و برخی از مانگاهای این ژانر چنان تاثیر اجتماعی داشت که ده ها کتاب نداشت و خیلی زود به ابزاری برای مهندسی ذهن یا مهندسی اجتماعی بدل گشت. امپراتوری ژاپن از مانگا برای گسترش تبلیغات (پروپاگاندا) در مورد مزایای رهبری ژاپن استفاده کرد.

امروز مانگا از اهداف اولیه خود فاصله گرفته و در خدمت ایدئولوژی خاصی نیست و جوانان ژاپنی، مانگا و انیمه را به یک پدیده جهانی تبدیل کرده اند که با هر سلیقه ای جور است و طرفداران زیادی را در سرتاسر جهان از هر سنی به خود جذب کرده و الهام بخش مؤسسات مختلف و مقاصد گردشگری شده است. فیلم های زیادی از روی مانگاها ساخته شده که به نام «انیمه» معروف است. انیمه های اولیه عمدتاً برای بازار ژاپن در نظر گرفته شده بودند و به همین دلیل، ارجاعات فرهنگی بسیاری را به کار می‌بردند که منحصر به ژاپن بود اما به مرور مانگاها ابعاد جهانی به خود گرفت.

در سال های اخیر، بازار مانگای ژاپن به صحنه ای جایگزین برای بحث های سیاسی و تاریخی تبدیل شده است. آیا ظهور مانگا به عنوان یک رسانه می تواند شکافی بین درک آکادمیک موضوعات و دریافت عمومی آن ایجاد کند یا اینها صرفا فرآیندهای مکمل هستند؟ برخی در پاسخ به این پرسش گفته اند مانگاها به عنوان یک ابزار سیاسی برا ی تغییر نگرش عمومی نسبت به گذشته و تأثیرگذاری بر عقاید خوانندگان در زمان حال در نظر گرفته می شود و به بیانی دیگر باز به همان نقش مهندسی ذهن رجعت کرده اند.

از مؤثرترین و جدیدترین مانگاهای ژاپنی می توان به «اتک آن تایتان» اشاره کرد که انیمه آن نیز به صورت سریالی ساخته شد و در سال (2023) آخرین قسمت آن نیز منتشر گردید. این مانگا و انیمه واکنش های زیادی را برانگیخت و هنوز بحث های تاریخی و اخلاقی پیرامون آن داغ است. نویسنده توانسته است از طریق هنر خود نه تنها جامعه ژاپنی بلکه جامعه جهانی را مقابل پرسش هایی اساسی قرار دهد. او تلفیقی از تاریخ، حماسه و اسطوره را مقابل چشمان ما می گذارد تا ما را یاد چیزهایی بیاندازد که فراموش کرده ایم و هشدارهایی به ما می دهد که قبل از دیر شدن به خودمان بیاییم. نویسنده این مجموعه «ایسایاما» یک جوان ژاپنی است که با پیش زمینه هایی از جنگ های معاصر ژاپن اقدام به خلق این اثر کرده است. خصوصاً جنگ جهانی دوم که با  ایده رایش سوم پیش رفت و در نهایت منجر به انفجار دو بمب اتمی در کشور ژاپن شد. به گفته رومن روزنبام، محقق ادبیات ژاپنی پس از جنگ و فرهنگ عامه وابسته به دانشگاه سیدنی، «حمله به تیتان» در ژاپن جنجال به پا کرد و برخی را وادار به بازنگری ماده 9 قانون اساسی ژاپن کرد. این ماده که تحت نظارت آمریکا در سال 1947 به قانون اساسی اضافه شد، این کشور را از حفظ ارتش ثابت و توسل به جنگ به عنوان وسیله ای برای حل اختلافات بین المللی منع می کند. اصلاح آن از دیرباز هدف سیاستمداران دست راستی مانند شینزو آبه بوده است که طرفداران آن استدلال می کنند ژاپن باید بتواند در صورت هجوم چین یا کره شمالی از خود دفاع کند.

منابع:

https://www.japanpitt.pitt.edu/essays-and-articles/culture/popular-culture-manga#:~:text=Manga%20is%20a%20powerful%20vehicle,strips%20in%20early%20American%20newspapers.

https://medium.com/mrcomics/a-brief-history-of-japanese-manga-78dfb3a49380#:~:text=During%20the%20rise%20of%20Japanese,the%20benefits%20of%20Japanese%20leadership.

https://uchijapan.com/news/japanese-culture-the-world-of-manga-and-anime#:~:text=Today%20manga%20and%20anime%20have,but%20also%20across%20the%20globe.

https://www.britannica.com/art/anime-Japanese-animation#:~:text=Early%20anime%20films%20were%20intended,cultural%20references%20unique%20to%20Japan.

https://content.e-bookshelf.de/media/reading/L-7650033-0a71bc3298.pdf

https://newlinesmag.com/review/a-show-that-pits-japan-against-the-world-brings-a-dark-past-to-life/#:~:text=Placed%20in%20the%20context%20of,general%3B%20and%20Eren’s%20insistence%20on

مطالب مرتبط:

آیا تاریخ می تواند به سیاست گذاران درس دهد؟ اگر تاریخ نمی دانستیم دنیای ما چگونه بود؟ یک خاطره‌نگاری متفاوت و واقع‌گرایانه (معرفی کتاب «نه برای جنگ») تاریخ و آنچه واقعاً اتفاق افتاده است