تاریخ شفاهی در امپراتوری مالی

تاریخ امپراتوری مالی که توسط سونجاتا کیتا در قرن 13 میلادی بنیادگذاری شد عمدتاً توسط تاریخ شفاهی به ما رسیده است. تاریخ شفاهی را می‌توان به عنوان حافظ و مفسر تجربیات تاریخی، فرهنگی یا شخصی از طریق یک گوینده به شمار آورد. مورخان شفاهی در مالی به نام گریوت یا جلیس شناخته می‌شدند که تا امروز نیز باقی مانده اند. کار گریوت ها از قدیم الایام حفظ شجره نامه ها، روایات تاریخی و سنت های شفاهی مردمانشان بوده است. آنها عود و چنگ می نواختند و با آهنگ های ستایش آمیز این سنت را حفظ می کردند و به این ترتیب آنها برای قرن ها تاریخ امپراتوری را بازگو کرده اند. در امپراتوری مالی، گریوت‏ها با نجیب زادگان نیز مرتبط بودند، زیرا چنین خانواده‌هایی به مورخان شفاهی نیاز داشتند تا با آنها همراهی و تاریخ زندگی خود را بیان کنند. امپراطورها و جنگجویان بزرگ غالباً گریوت داشتند و با چنین گریوت‏هایی تاریخ شفاهی در مالی گسترش یافت. در امپراتوری مالی، نمونه بارز تاریخ شفاهی، داستان سونجاتا کیتا است. از آنجا که نسخه‌های فراوانی از داستان سونجاتا وجود دارد، نشان می‌دهد بسته به گریوتی که تاریخ را بازگو می‌کند چگونه تاریخ شفاهی دستخوش تغییر قرار می گرفته. شاید به همین دلیل باشد که یک گریوت می بایست به جایی که در آن کار می کرد وفادار می ماند و برای همیشه در یک خانواده می ماند زیرا او حامل اطلاعات ارزشمندی بود که نباید به دلایل شخصی دستخوش تحریف قرار می گرفت. یکی دیگر از مأموریت های گریوت ها واسطه صلح میان قبایل بود. گریوت ها نه تنها تاریخ را نقل می کردند، بلکه راهی برای برقراری ارتباط نیز ایجاد می کردند. به طور کلی در سراسر آفریقای غربی و آفریقا به عنوان یک قاره، مورخان شفاهی به عنوان میانجی بین طرف‌های درگیر عمل می کردند. آنها برای حل برخی مسائل ضروری بودند. گریوت‌ها از نظر زبانی نیز جنبه فرهنگی مهمی در مالی دارند و به حفظ زبان کمک کرده اند.

مالی مدرن

تاریخ شفاهی معاصر در مالی تغییر ماهیت داده ولی هنوز گریوت ها حضور دارند. البته اکنون دیگر امپراتورها و نجیب زادگان وجود ندارند و گریوت ها به حوزه های دیگری مانند فرهنگ عامه و سیاست روی آورده اند و به عنوان داستان نویس، موسیقی دان، خواننده و مورخان شفاهی جوامع خود، کار می کنند. علاوه بر این تاریخ غنی موسیقی در مالی در دستان گریوت ها است.

از آنجا که مورخان شفاهی اغلب به عنوان مذاکره کننده در مالی مدرن استفاده می‌شوند و هنوز آن نقش قدیمی واسطه گری را دارند، مهارت‌های آنها حل مشکلات بین احزاب مختلف سیاسی را تسهیل می‌کند. در طول امپراتوری مالی، مورخان شفاهی اغلب به کار با یک خانواده یا امپراتور خاص محدود می‌شدند، اما در مالی کنونی، مورخان شفاهی دیگر محدود نیستند.

با این وجود پروفسور کوین مک‌دونالد زیاد خوش بین نیست و با اشاره به تحولات به وجود آمده در غرب آفریقا می‌گوید این منجر به از دست دادن حافظه شفاهی در آفریقا می شود. وی این مسئله را به نیروهای اقتصاد جهانی و «غرب‌گرایی» مرتبط می‌کند که جوانان را از جوامع روستایی بیرون می‌کشد و باعث بی‌ارزش شدن آنها می‌شود.

منابع:

https://af.wikinohr.top/wiki/Oral_history_in_modern_Mali

https://theculturetrip.com/africa/mali/articles/what-is-a-griot-and-why-are-they-important-/

https://qz.com/africa/1770108/west-africas-oral-history-griots-tell-a-more-complete-story/